Bugün Türkiyedeki cami sayısı, okul sayısını ikiye katladı.
44 bin okula karşılık 86 bin cami var.
Dün bu köşede YÖK Başkanı Prof. Yusuf Ziya Özcanın Ülkemizde Cami Sayıları Üzerine Sayısal Bir İnceleme başlığıyla 1990da İslami Araştırmalar Dergisinde yayınlanan bir makalesini hatırlatmıştım.
O makalede Prof. Özcan, 70li ve 80li yıllarda özellikle ilçe merkezlerinde dikkat çekici bir artış yaşandığını saptıyordu. Prof. Özcana göre, 12 Eylülden sonra, 1981-88 döneminde nüfus artışı yüzde 20 olurken cami artışları yüzde 32ye ulaşmış, 1986-88 döneminde ise camiler lehine olan bu artış tersine dönmüştü.
Peki en çok artış hangi bölge ve illerdeydi?
Araştırmada bunun da cevabı var.
Cami patlaması
Buna göre, 1986-88 döneminde Karadeniz Bölgesi toplam nüfus bazında en çok cami inşa edilen bölgedir.
Camileşme oranlarında her kategoride Karadeniz ilk, Orta Anadolu ikinci bölge olarak görülür.
İllere bakıldığında da bu tablo destekleniyor.
Prof. Özcanın verilerine göre bu dönemde cami sayısında en büyük artış kaydeden illerin başında Zonguldak geliyor. Sonraki iller şöyle sıralanıyor:
Samsun, Kastamonu, Ankara, İstanbul, İçel...
Bu illerin ardından gelenler de şunlar:
Trabzon, Mardin, Kocaeli, Adana, Ordu, Antalya, Manisa, Diyarbakır, Konya, Bolu, Kars, Şanlıurfa...
Hatay, Tunceli en geride
Camileşmede en geride olan iller ise şunlar:
Denizli, Eskişehir, Burdur, Erzincan, Gümüşhane, Muş, Tekirdağ, Edirne, Kırşehir, Tunceli, Kırklareli, Bilecik...
100 bin kişiye 100ün altında cami düşen 2 il var:
Hatay ve Tunceli...
100 bin kişiye 300ün üzerinde cami düşen iller ise: Artvin, Bilecik, Bolu, Çankırı, Kastamonu ve Sinop.
Eğitim, camiyi azaltıyor
Prof. Özcan, camilerin dağılımını etkileyen faktörlerin neler olduğunu da araştırmış.
Sağ partilerin aldığı oy miktarı mı, cami yaptırma derneklerinin sayısı mı, gelir seviyesi mi, okuryazar oranı mı?
Araştırmada sağ partiler, etkili faktör çıkmıyor.
Toplam nüfusa bakıldığında camileşme oranını etkileyen en önemli unsurlardan biri, ildeki cami yaptırma derneklerinin sayısı...
Bu unsur, Türkiyedeki sivil toplum örgütlerinin 3te birinin cami yaptırma derneği olmasının nedenini açıklıyor.
Özcanın araştırmasında cami sayılarına negatif etki yapan iki unsura da dikkat çekiliyor. O unsurlar:
Kentteki gelişmişlik ve eğitim göstergeleri...
YÖK Başkanının sözleriyle özetlersek:
Kentteki eğitim düzeyi ve nüfusun kalitesi arttıkça cami sayısı azalıyor.
Ya okullaşma oranı?
Araştırmanın en ilginç sonuçlarından biri bu...
Soruyu tersten sorarsak:
Acaba camileşmedeki artışın bir nedeni de, eğitimdeki gerileme olabilir mi?
Bugün Türkiyedeki cami sayısı, okul sayısını ikiye katladı.
44 bin okula karşılık 86 bin cami var.
Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği Başkanı Dr. Rüstem Eyüboğlunun verdiği rakamlara bakalım:
1923te örgün eğitimdeki okul sayısı 5 bindi.44 bine çıktı.
Artış: 9 kat...
Aynı dönemde öğrenci sayısı 360 binden 14 milyona çıktı.
Artış: 40 kat...
Öğrenci sayısı 40 kat artarken okulu ancak 9 kat artırırsanız, 80 kişilik sınıflar ve eğitimsiz kuşaklar yaratırsınız.
Ve -YÖK Başkanının bulgusunu tersine çevirip söylersek- eğitim düzeyi düştükçe, cami sayısı artar.
YAZAR: CAN DÜNDAR
